چگونه از فرش دستباف ایرانی نگهدار ی کنیم؟

مراقبت از فرش اصیل ایرانی با توجه به ارزش این فرش‌ها باید به‌درستی صورت بگیرد. اگر اصول صحیح نگهداری از فرش دستباف ایرانی رعایت نشود، در طول عمر این گنجینه باارزش تأثیر منفی خواهد داشت؛ درواقع نگهداری از فرش ایرانی دشوار نیست، اما لازم است اصولی در نگهداری آن به کار گرفته شود. با توجه به اهمیتی که مراقبت از فرش اصیل ایرانی دارد، مقاله‌ای در راستای روش‌های مراقبت از فرش دستباف تدوین شده است. در این مقاله روش نگهداری از فرش دستباف، نگهداری فرش دستباف لوله‌شده، نحوه شست‌وشوی فرش دستباف و نگهداری فرش ایرانی به مدت طولانی توضیح داده شده است.

مراقبت از فرش اصیل ایرانی با توجه به ارزش و قیمتی‌بودن این فرش‌ها بسیار مهم است. جالب است بدانید اصول صحیح نگهداری از فرش دستباف ایرانی، برخلاف تصورات عامه اصلاً دشوار نیست و به سهولت با راهکارهای ساده انجام می‌شود؛ البته روش نگهداری از فرش دستباف با توجه به مصارف آن متفاوت است؛ برای مثال روش نگهداری از فرش دستباف در صورتی که در خانه یا در هر مکانی پهن باشد، با نگهداری فرش دستباف لوله‌شده متفاوت است. گاهی نیز افرادی قصد دارند فرش دستباف خود را برای مدتی طولانی استفاده نکنند؛ مانند زمانی که فرش دستباف برای جهیزیه خریداری می‌شود و باید به مدتی طولانی حفاظت شود تا زمان استفاده آن فرابرسد. نگهداری فرش ایرانی به مدت طولانی امکان‌پذیر است و اگر نکات مراقبتی به‌درستی انجام شود، هیچ مشکلی برای فرش ایجاد نخواهد شد.

اصول اولیه نگهداری از فرش دستباف ایرانی

 در مراقبت از فرش اصیل ایرانی لازم است اصولی را رعایت کنید که در ادامه آمده است:

1. لازم است سطحی که فرش دستباف روی آن قرار می‌گیرد، صاف و تمیز باشد. به‌هیچ‌وجه نباید فرش دستباف را روی سطح خیس پهن کرد.

2. در نگهداری از فرش ایرانی باید بدانید که به‌هیچ‌وجه نباید فرش دستباف را روی فرش دیگری پهن کرد؛ زیرا این عمل در طول عمر آن تأثیر دارد.

3. در زمانی که قرار است فرش دستباف جارو شود، حتماً درب و پنجره‌ها باید باز باشد؛ زیرا در غیر این صورت گرد و خاک فرش مجدد روی فرش می‌نشیند.

4. از جمله اصول اولیه نگهداری از فرش ایرانی این است که اگر لکه‌ای روی فرش بیفتد، باید در همان دقایق اولیه تمیز شود.

نحوه شست‌و‌شوی فرش دستباف در خانه

نحوه شست‌وشوی فرش دستباف اصول خاصی دارد که اگر به‌درستی انجام شود، بر طول عمر فرش دستباف می‌افزاید. این اصول عبارت‌اند از:

• غبارگیری فرش دستباف

نحوه شست‌وشوی فرش دستباف بدین صورت است که لازم است پیش از عملیات شست‌و‌شو غبارگیری شود. غبارگیری در گذشته با چوب انجام می‌شد؛ بدین صورت که با ضربه‌های چوب گرد و غبار فرش گرفته می‌شد تا در زمان شست‌و‌شو گرد و غبار در تار و پود فرش رخنه نکند. امروزه با وجود جاروبرقی دیگر به این روش نیاز نیست.

• استفاده از آب سرد برای شست‌و‌شو

برای مراقبت از فرش اصیل ایرانی حتماً لازم است هنگام شست‌و‌شو از آب سرد استفاده شود و به‌صورت دوش آبپاش، آب به همه قسمت‌های فرش پاشیده شود. اگر دمای آب بالا باشد به بافت فرش آسیب می‌زند.

• استفاده از شوینده مناسب

 استفاده از شوینده مناسب هنگام شست‌و‌شو در مراقبت از فرش دستباف بسیار مؤثر است. از شوینده‌های مناسب مانند پودرهای دستی و شامپو فرش می‌توان استفاده کرد. اگر فرش چرب باشد، پودر صابون نیز گزینه مناسبی است.

• آبگیری و خشک‌کردن

این مرحله نیز در نحوه شست‌و‌شو فرش دستباف بسیار مهم است. پس از اینکه عملیات شست‌وشو تمام شد، لازم است فرش را به همان حالت قرار داد تا آب اضافی آن خارج شود. در این مرحله می‌توان با پارچه نخی یا کتانی آب اضافی فرش را گرفت. سپس لازم است فرش را به پشت از یک ارتفاع رو به آفتاب پهن کرد تا خشک شود.

• یکدست‌کردن خواب فرش

پس از اینکه فرش دستباف خشک شد، لازم است با یک برس، خواب‌های آن مرتب شود. در این زمان فرش آماده شکل‌گیری است و چنانچه با خواب نامناسب پهن شود، جلوه زیبایی نخواهد داشت. انجام این عمل بعد از گذشت مدت طولانی از خشک‌شدن فرش سخت‌تر می‌شود. اگرچه نحوه شست‌وشوی فرش دستباف در منزل فرایندی پیچیده‌ ندارد، اما چنانچه هرکدام از مراحل به‌درستی صورت نگیرد، شاهد رنگ پس‌دادن فرش، زردشدن ریشه‌ها و... خواهید بود.

چگونه لکه‌های کوچک را از روی فرش دستباف پاک کنیم؟

روش نگهداری و مراقبت از فرش اصیل ایرانی با توجه به ارزشی که این قبیل فرش‌ها دارند، به‌مراتب مهم‌تر و دارای اصول خاصی است. فرش از جمله کالاهای مصرفی است که هرچقدر هم در نگهداری از آن دقت شود، باز هم ممکن است کثیف شود، اما مهم این است که پس از کثیف‌شدن به شیوه مناسبی تمیز شود. لازم است دقت شود هر چقدر لکه‌های فرش تازه‌تر باشند، امکان تمیزکردن آن‌ها آسان‌تر است.

زمانی که لکه‌ای به مدت طولانی روی فرش می‌ماند و به عبارت دیگر کهنه می‌شود، تمیزکردن آن به‌مراتب دشوارتر می‌شود؛ از این‌رو بهتر است در همان دقایق ابتدایی که لکه‌ای روی فرش دستباف ایجاد می‌شود، برای تمیز کردن آن اقدام کنید؛ البته همه لکه‌ها را نمی‌توان به یک روش تمیز کرد، بلکه با توجه به نوع لکه‌ها روش پاک‌سازی متفاوت است؛ مثلاً برای تمیزکردن لکه قهوه و چای از روی فرش می‌توان از محلول یک فنجان آب و 3 قطره مایع ظرف‌شویی به همراه اسفنج استفاده کرد. همچنین ترکیب ماست و جوش‌شیرین نیز برای لکه‌های کوچک مناسب است.

محافظت از فرش دستباف در برابر بید و حشرات

محافظت از فرش دستباف در برابر بید و حشرات هم موضوعی بسیار مهم و جدی است. برای نگهداری فرش ایرانی از گزند بید و حشرات رعایت اصول زیر لازم است.

1. مکانی که فرش دستباف پهن می‌شود حتماً باید یکدست باشد. اگر فرش دستباف را در مکان‌های استفاده می‌کنید که گوشه آن به دیوار و یا درز در برخورد می‌کند، این امر سبب بیدزدن فرش دستباف می‌شود.

2. برای مراقبت از فرش دستباف در مقابل بید یا حشرات دیگر می‌توان از پودر نفتالین، نگزالت یا مواد گیاهی استفاده کرد؛ البته در استفاده از این مواد نیز نباید افراط کرد؛ زیرا مشکلات دیگری را برای فرش ایجاد می‌کند.

3. برای مراقبت از فرش اصیل ایرانی از خطر بیدزدگی لازم است چند سال یک‌بار فرش دستباف شسته شود. شست‌وشوی فرش‌های دستباف تا چند سال فرش‌های دستباف را در مقابل بید و حشرات محافظت می‌کند.

نگهداری و مراقبت از فرش دستباف لوله‌ شده

نگهداری فرش دستباف لوله‌شده، کار سخت و پیچیده‌ای نیست، اما چنانچه این کار به‌درستی انجام نشود، مشکلاتی را برای فرش ایجاد می‌کند. توجه به چند نکته قبل از لوله‌کردن فرش دستباف لازم است.

1. اگر قصد نگهداری فرش ایرانی به مدت طولانی را دارید، لوله‌کردن آن از تاکردن مناسب‌تر است، اما پیش از لوله‌کردن دقت کنید فرش پارگی یا خوردگی نداشته باشد؛ در غیر این صورت ابتدا باید فرش بررسی شود تا چنانچه نیاز به تعمیر دارد این اقدام صورت گیرد.

2. جهت مراقبت از فرش دستباف قبل از اینکه لوله شود، لازم است تنباکو، نفتالین یا نگزالت در بین فرش قرار داده شود. این کار سبب می‌شود در نگهداری فرش ایرانی به مدت طولانی بید و حشره‌ای به آن نفوذ نکند.

3. برای نگهداری فرش دستباف لوله‌شده، لازم است آن را در پارچه کتانی یا نخی قرار دهید. فرش دستباف لوله‌شده را به‌هیچ‌وجه نباید در محافظه پلاستیکی گذاشت.

4. لازم است برای مراقبت از فرش اصیل ایرانی و لوله‌کردن آن حتماً 2 یا 3 نفر حاضر باشند و به‌صورت یکدست لوله شود. همچنین سر و ته فرش باید بسته شود تا گرد و غبار به داخل آن نفوذ نکند.

5. محل مراقبت از فرش اصیل ایرانی نیز مهم است. حتماً باید در محیطی خشک و دور از حشرات و محلی که تهویه مناسب دارد، نگهداری شود.

نحوه مراقبت از ریشه فرش دستباف

در اصول صحیح مراقبت از فرش اصیل ایرانی، ریشه فرش‌ها بسیار مهم هستند و در زیبایی و طول عمر فرش نقش بسزایی دارند؛ از این‌رو لازم است با رعایت اصولی بسیار ساده و کاربردی از ریشه فرش‌ها مراقبت شود. برای این منظور باید به نکات زیر توجه کنید:

1. استفاده‌نکردن از چسب نواری پهن برای منظم‌کردن ریشه فرش دستباف

اگرچه بسیاری از افراد برای مراقبت از فرش اصیل ایرانی ریشه‌ها را با چسب نواری پهن می‌چسبانند، اما این کار به‌دلیل وجود مواد شیمیایی که داخل چسب به کار رفته است، به ریشه فرش‌ها آسیب می‌رساند.

2. نامناسب‌بودن نحوه شست‌وشوی فرش دستباف

بسیاری از افراد پس از شست‌و‌شوی فرش دستباف آن را لوله می‌کنند و بعد دوباره روی آن و به‌ویژه ریشه‌ها آب می‌ریزند. این کار سبب می‌شود آب اضافی در فرش باقی بماند و سبب زردشدن ریشه‌ها شود.

3. چک‌کردن مداوم ریشه‌ها

برای مراقبت از فرش اصیل ایرانی بهتر است چند وقت یک‌بار ریشه فرش‌ها چک شود که مبادا پارگی یا پوسیدگی در آن به وجود آمده باشد. معمولاً پوسیدگی ریشه‌ها با سیاه‌شدن ریشه خود را نشان می‌دهند.

4. استفاده از بافت ریشه فرش

بافت ریشه فرش که به آن گره ریشه فرش هم گفته می‌شود، روش مناسبی برای محافظت از ریشه‌ها و مراقبت از فرش اصیل ایرانی است.

سخن پایانی

در این مقاله سعی شد تا شرایط مراقبت از فرش اصیل ایرانی توضیح داده و همین‌طور اصول صحیح و روش نگهداری از فرش دستباف ایرانی بیان شود. هما‌ن‌طور که توضیح آن گذشت‌، مراقبت از فرش دستباف، کار پیچیده‌ای نیست و تنها نیازمند رعایت برخی از اصول است. همچنین روش نگهداری فرش دستباف لوله‌شده با نگهداری از فرش ایرانی که پهن شده است متفاوت است. همچنین در نحوه شست‌وشوی فرش دستباف باید اصولی رعایت شود تا آسیبی به این گنجینه باارزش وارد نشود. نگهداری فرش ایرانی به مدت طولانی نیز امکان‌پذیر است، اما حتماً باید مکان نگهداری آن خشک و دمای مناسبی داشته باشد. امیدواریم با مطالعه این مقاله و یادگیری اصول مراقبت از فرش اصیل ایرانی از این طلای باارزش بهتر مراقب و نگهداری شود.